Gewasbeschermingsmiddelen opsporen met bijen

Bijen zijn zeer geschikt als hulpje bij het monitoren op de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen. Tijdens hun vlucht verzamelen bijen niet alleen stuifmeel, maar ookblijven andere stoffen – zoals gewasbeschermingsmiddelen – aan hun lijf kleven.
Uit onderzoek met bijenhouders in alle landen van de EU blijkt dat -dankzij deze eigenschap- bijen kunnen worden gebruikt als bio-monitor.

Om de door de bijen meegebrachte stoffen te verzamelen, werden in 2023 bij 315 bijenhouders in 27 landen plastic strips tussen de raten van de bijenkorf opgehangen. De strips zijn voorzien van een laagje tenax; een materiaal dat vluchtige stoffen bindt. Na twee weken werden de strips weggehaald en geanalyseerd op aanwezige stoffen. De bijenkasten werden gedurende de hele zomer bemonsterd en op ruim 400 verschillende pesticiden gescreend. Daarvan werden er in totaal 188 aangetroffen. Geen van de strips was zonder pesticide.

Herkomst middelen
Voor een groot deel matchen de middelen met landbouwkundig gebruik. Dit was echter lang niet altijd het geval. Europa-breed werd in een op de drie kasten het insecticide imidacloprid aangetroffen. Het gebruik van middelen met deze werkzame stof -onder andere Admire en Confidor- is al tien jaar geleden verboden voor gebruik in vollegrondsteelten. De stof zit nog wel in middelen tegen vlooien bij huisdieren.
In een op de vijf kasten werden verboden insecticiden zoals thiacloprid en chlorpyrifos aangetroffen. Onduidelijk is of deze middelen door illegaal gebruik in het milieu terecht komen, restanten zijn van toepassingen in het verleden, of omdat de stoffen in een product zitten waarvan niet bekend is dat het in het milieu terechtkomt. Zo worden nog steeds resten van DDT gevonden. De stof zelf is al bijna veertig jaar verboden. Toch werd het nog in een op de vier kasten aangetroffen, zij het in hele lage concentraties. De ondergrens van detectie lag op minder dan een nanogram stof.
Met de gekozen manier van monitoring kan alleen worden aangetoond dat een bepaald middel aanwezig is, maar niet in welke concentratie. (Bron: WUR)